ในขณะที่ประเทศไทยก้าวเข้าสู่ “สังคมสูงวัยอย่างสมบูรณ์” และกำลังพุ่งทยานสู่ระดับ “สุดยอด” (Super-Aged Society) ในอีกไม่กี่ปีข้างหน้า โจทย์ใหญ่ของประเทศไม่ได้อยู่แค่การรักษาโรค แต่อยู่ที่การ “ป้องกัน” ไม่ให้ผู้สูงอายุล้มหมอนนอนเสื่อจนกลายเป็นผู้ป่วยติดเตียง ซึ่งถือเป็นฝันร้ายทั้งต่อคุณภาพชีวิตและงบประมาณแผ่นดิน
ท่ามกลางความท้าทายนี้ แสงสว่างปลายอุโมงค์ได้ปรากฏขึ้นผ่านการผนึกกำลังของ 5 องค์กรยักษ์ใหญ่ ที่ร่วมกันเปิดตัว เรเชล (Rachel) นวัตกรรมชุดพยุงร่างกาย (Exosuit) ฝีมือคนไทย ที่จะเข้ามาเป็น “กล้ามเนื้อชุดที่สอง” ให้กับผู้สูงวัย
จากหุ่นยนต์สู่ “อาภรณ์” : เมื่อเทคโนโลยีผสานเข้ากับแฟชั่น
ภาพจำของชุดช่วยเดินในอดีตมักเป็นโครงเหล็กเทอะทะแบบหุ่นยนต์ (Exoskeleton) แต่ ดร.ศราวุธ เลิศพลังสันติ รองผู้อำนวยการ ด้านวิจัยและพัฒนาการออกแบบและการผลิตสำหรับเทคโนโลยีวัสดุ ศูนย์เทคโนโลยีโลหะและวัสดุแห่งชาติ (เอ็มเทค) สวทช. หัวหอกทีมวิจัย ได้ทลายกรอบคิดเดิมด้วยแนวคิด “Exo Apparel” หรือชุดสวมใส่ที่ทำหน้าที่เสมือนโครงสร้างช่วยพยุง
ดร.ศราวุธ อธิบายว่า เรเชล (Rachel) คือผลลัพธ์ของการวิจัยที่มุ่งเป้าให้ใช้งานได้จริง โดยเปลี่ยนเทคโนโลยีที่ซับซ้อนให้กลายเป็นชุดที่ใส่สบายเหมือนเสื้อผ้าปกติ แต่ซ่อนฟังก์ชันการเพิ่มความมั่นคงในการเคลื่อนไหว
การจะเปลี่ยนงานวิจัยให้เป็นสินค้าที่จับต้องได้ จำเป็นต้องมีพันธมิตรที่เชี่ยวชาญด้านสรีระที่สุด ซึ่งจะเป็นใครไปไม่ได้นอกจาก อินทิรา นาคสกุล ผู้อำนวยการฝ่ายการตลาด บริษัท ไทยวาโก้ จำกัด (มหาชน) ที่นำ Know-how การตัดเย็บชุดชั้นในอันละเอียดอ่อนมาร่วมพัฒนา
คุณอินทิราเผยว่า วาโก้และเอ็มเทคทำงานร่วมกันตั้งแต่การวางแพทเทิร์น เลือกเนื้อผ้าที่มีความยืดหยุ่นสูง เพื่อให้ชุดนี้ทำหน้าที่ “พยุงกล้ามเนื้อ” ตั้งแต่ ไหล่ หลัง สะโพก จนถึงต้นขา ช่วยให้ผู้สูงอายุทรงตัวดีขึ้น ก้าวเดินมั่นคงขึ้น โดยออกแบบเป็น Unisex ที่ใส่ได้ทั้งชายและหญิง ตอบโจทย์ไลฟ์สไตล์ที่ผู้สูงวัยยังต้องการมีความสุขและสนุกกับการใช้ชีวิต
หยุดสถิติ “ล้ม = เจ็บ = จน” : วาระเร่งด่วนทางสาธารณสุข
ทำไมเราต้องทุ่มเทสร้างนวัตกรรมป้องกันการล้ม? นพ.ศุภกิจ ศิริลักษณ์ ผู้อำนวยการสถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) ชี้ให้เห็นตัวเลขที่น่าตกใจว่า ทั่วโลกมีการหกล้มถึง 40 ล้านครั้งต่อปี ส่วนในไทยสูงถึง 4 ล้านครั้งต่อปี
“ป้องกันดีกว่ารักษา” คือหัวใจสำคัญที่คุณหมอศุภกิจเน้นย้ำ หากเราปล่อยให้ผู้สูงอายุล้มจนบาดเจ็บสาหัสหรือติดเตียง ค่าใช้จ่ายในการดูแลจะบานปลายมหาศาล สวรส. จึงมองการณ์ไกลว่า หาก เรเชล (Rachel) พิสูจน์ประสิทธิผลได้ชัดเจนและทำราคาให้เข้าถึงได้ ในอนาคตอาจมีการผลักดันผ่านการประเมินความคุ้มค่าทางเทคโนโลยี (HTA) เพื่อบรรจุเป็นสิทธิประโยชน์ในระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (บัตรทอง) ให้ผู้สูงอายุกลุ่มเสี่ยงได้ใช้งานฟรี ซึ่งจะช่วยลดภาระงบประมาณประเทศในระยะยาวได้อย่างมหาศาล
มากกว่าแค่ “ชุด” แต่คือการ “เปลี่ยนพฤติกรรม”
ในมุมมองของการสร้างเสริมสุขภาพ นพ.เฉวตสรร นามวาท ผู้อำนวยการสำนักสนับสนุนการพัฒนาระบบสุขภาพ สสส. ได้ขยายภาพให้เห็นว่า ปัญหาผู้สูงอายุไม่ได้มีแค่กระดูก แต่สัมพันธ์กับ “โรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (NCDs)”
คุณหมอเฉวตสรรชี้ประเด็นแหลมคมว่า มวลกล้ามเนื้อที่น้อยลงคือความเสี่ยงของโรคเบาหวาน เพราะกล้ามเนื้อเปรียบเสมือนเตาเผาพลังงาน เมื่อกล้ามเนื้อลีบลง ระบบเผาผลาญก็แย่ลง นำไปสู่ความเสี่ยงสารพัดโรค ดังนั้น เรเชล (Rachel) จึงไม่ใช่แค่ชุดวิเศษที่ใส่แล้วจบ แต่ต้องทำหน้าที่ควบคู่ไปกับการ “ออกกำลังกาย” ทาง สสส. มองว่าชุดนี้คือจุดเริ่มต้นที่กระตุ้นให้ผู้สูงอายุตระหนักเรื่องการสร้างกล้ามเนื้อ และอาจมีกุศโลบาย เช่น การมี QR Code แนะนำท่าออกกำลังกายแนบไปกับชุด
เมื่องานวิจัยไม่ขึ้นหิ้ง: บทบาทของ “Research Broker”
ความสำเร็จนี้จะไม่เกิดขึ้น หากขาดวิสัยทัศน์ของ รศ.ดร.เติมศักดิ์ ศรีคิรินทร์ ผู้อำนวยการศูนย์เทคโนโลยีโลหะและวัสดุแห่งชาติ (เอ็มเทค) สวทช. ที่ประกาศชัดว่า เอ็มเทคไม่ได้ทำแค่งานวิจัย แต่ต้องทำหน้าที่เป็น “Research Broker” หรือนายหน้าทางนวัตกรรมที่เชื่อมต่องานวิจัยไปสู่การใช้งานจริง
ดร.เติมศักดิ์ ย้ำว่า การทำงานร่วมกับดีไซเนอร์และภาคเอกชนอย่างใกล้ชิด ทำให้งานวิจัยหลุดพ้นจากห้องแล็บ และนอกจาก เรเชล (Rachel) แล้ว เอ็มเทคยังมีแผนวิจัยเพื่อสังคมสูงวัยอีกเพียบ ตั้งแต่อาหารฝึกกลืนสำหรับผู้สูงอายุ ไปจนถึงรองเท้าที่ออกแบบเฉพาะบุคคล (Personalized) เพื่อคุณภาพชีวิตที่ยั่งยืน
เสียงสะท้อนจากปลายน้ำ: ความหวังของคนรากหญ้า
ในฟากฝั่งของหน่วยงานที่ดูแลผู้สูงอายุโดยตรง วาสนา ทองจันทร์ รองอธิบดี กรมกิจการผู้สูงอายุ (พม.) สะท้อนมุมมองความเป็นจริงว่า ปัจจุบัน พม. มีงบประมาณจำกัดในการดูแลผู้สูงอายุ โดยเน้นไปที่การปรับปรุงที่อยู่อาศัย (งบซ่อมบ้าน 40,000 – 80,000 บาท) เพื่อป้องกันการล้มจากสภาพแวดล้อม
แต่ในมิติสุขภาพ วาสนา มองว่า เรเชล (Rachel) คือความหวังใหม่ โดยพร้อมสนับสนุนการทดลองใช้ในศูนย์พัฒนาการจัดสวัสดิการสังคมผู้สูงอายุ เพื่อพิสูจน์ผลลัพธ์เชิงประจักษ์ และหากราคาจับต้องได้ ก็จะเป็นเครื่องมือสำคัญที่ช่วยยกระดับคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุที่มีรายได้น้อยได้จริง
นวัตกรรมเพื่ออิสรภาพแห่งวัย
เรเชล (Rachel) จึงไม่ใช่เพียงสินค้าแฟชั่นหรืออุปกรณ์ทางการแพทย์ แต่คือสัญลักษณ์ของ “อิสรภาพ” ที่จะคืนความมั่นใจในการเคลื่อนไหวให้กับผู้สูงอายุ ดังคำกล่าวของผู้ใช้งานจริงที่ว่า “เมื่อใส่แล้วรู้สึกเหมือนมีตัวช่วย ทำให้ก้าวเดินได้อย่างมั่นคงขึ้น”
นี่คือก้าวสำคัญของประเทศไทย ที่พิสูจน์ให้เห็นว่าเมื่อ ภาครัฐ นักวิจัย และเอกชน จับมือกัน เราสามารถเปลี่ยน “ภาระ” ของสังคมสูงวัย ให้กลายเป็น “พลัง” ของสังคมอายุยืนที่มีคุณภาพได้อย่างแท้จริง
ข้อมูลเพิ่มเติม: สำหรับผู้สนใจนวัตกรรม เรเชล (Rachel)สามารถสอบถามและทดลองสวมใส่ได้ที่ Wacoal Body Clinic (พระราม 3), ห้างสรรพสินค้าเซ็นทรัลลาดพร้าว, โรงพยาบาลศิริราช และโรงพยาบาลเวชธานี โดยมีไซซ์รองรับสูงสุดถึง 5XL
