ในยุคที่ทุกองค์กรต่างมุ่งหน้าสู่การใช้ปัญญาประดิษฐ์ (AI) เพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขัน หลายคนอาจมองว่าการพัฒนาเทคโนโลยีคือโจทย์ที่สำคัญที่สุด แต่จากเวที Community Meetup ของกลุ่ม AI เพื่อธุรกิจและสังคม พงษ์ศักดิ์ ธัมประพาสอัศดร ประธานเจ้าหน้าที่ฝ่ายข้อมูลและนวัตกรรม บริษัท ดีบีซี กรุ๊ป จำกัด (DBC Group) ได้ชี้ให้เห็นถึงกับดักที่ซ่อนอยู่ในรากฐานสำคัญที่สุด นั่นคือ “ข้อมูล”
จากประสบการณ์ในการให้คำปรึกษาองค์กรชั้นนำมากมายในช่วงที่กฎหมาย PDPA (พ.ร.บ.คุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล) กลายเป็นวาระสำคัญ เขาค้นพบว่าเส้นทางจากการทำให้องค์กรถูกกฎหมาย ได้เปิดแผลของปัญหาการจัดการข้อมูลที่เรื้อรัง และกำลังจะกลายเป็นความเสี่ยงมหาศาลเมื่อองค์กรกระโดดเข้าสู่โลกของ AI โดยขาดการเตรียมความพร้อม
เมื่อ PDPA เปิดแผล: เผย 3 ปัญหาใหญ่ด้านข้อมูลที่ซ่อนในองค์กร
จุดเริ่มต้นของหลายองค์กร คือการทำอย่างไรให้สามารถใช้ข้อมูลส่วนบุคคลได้โดยไม่ผิดกฎหมาย PDPA แต่เมื่อลงลึกในกระบวนการทำงานจริง กลับพบว่าการมีเพียงเอกสารและนโยบายที่ถูกต้องนั้นไม่เพียงพอ แต่ได้เผยให้เห็นปัญหาเชิงโครงสร้างที่ฝังรากลึกอยู่ 3 ประการ ได้แก่ 1) ปัญหาด้านข้อมูล (Data) วิกฤติ Data Overflow ที่ไร้การจัดระเบียบ ในอดีตองค์กรเผชิญกับปัญหาขาดข้อมูลในการตัดสินใจ แต่ปัจจุบันสถานการณ์กลับตาลปัตรโดยสิ้นเชิง องค์กรส่วนใหญ่กำลังเผชิญกับภาวะ Data Overflow หรือข้อมูลท่วมท้นที่มาจากการเก็บข้อมูลอย่างเมามันในช่วงหลายปีที่ผ่านมาโดยขาดการวางแผน
ส่งผลให้ข้อมูลที่มีอยู่มหาศาลนั้น ไม่ถูกจัดระเบียบ (Unorganized) ข้อมูลกระจัดกระจายอยู่ในรูปแบบที่หลากหลาย ทั้งกองกระดาษ, ไฟล์ Excel จำนวนนับไม่ถ้วน, ไปจนถึงฐานข้อมูลหลายแห่งที่ไม่เชื่อมต่อกัน, ไม่น่าเชื่อถือ (Unreliable) ข้อมูลที่เก็บไว้นานโดยไม่มีการตรวจสอบหรืออัปเดต เริ่มกลายเป็นข้อมูลที่ล้าสมัยและเชื่อถือไม่ได้ และไม่มีโครงสร้าง (Unstructured) ขาดการวางโครงสร้างข้อมูลตั้งแต่ต้น ทำให้การนำข้อมูลไปวิเคราะห์หรือใช้งานต่อเป็นไปได้ยากและเกิดความผิดพลาดได้ง่าย
2) ปัญหาด้านระบบ (Systems) ภาวะ Silo จากสารพัดระบบที่ไม่เชื่อมโยง จากยุคที่องค์กรขาดแคลนระบบสนับสนุนการทำงานกลายมาเป็นยุคที่มีระบบมากเกินไป ทุกแผนกต่างมีเครื่องมือและระบบของตัวเอง (HR, บัญชี, จัดซื้อ, โปรดักชัน) เพื่อให้การทำงานของตนเองสะดวกขึ้น แต่กลับสร้างปัญหาใหม่ที่เรียกว่า Silo Effect คือต่างคนต่างทำ ต่างคนต่างสร้างระบบของตัวเอง และที่สำคัญคือไม่คุยกัน ความท้าทายจะเกิดขึ้นทันทีเมื่อองค์กรต้องการนำข้อมูลจากทุกส่วนมาใช้ประโยชน์ร่วมกัน แต่กลับพบว่าไม่สามารถทำได้เพราะระบบถูกตัดขาดจากกันโดยสิ้นเชิง
และ 3) ปัญหาด้านคน (People) ขาดความตระหนักและไร้ซึ่งความรับผิดชอบ ปัจจัยที่น่ากังวลที่สุดคือ คน พนักงานส่วนใหญ่มองไม่เห็นว่าสิ่งที่ทำอยู่เป็นปัญหาในภาพรวม เพราะยังสามารถทำงานในส่วนของตนให้สำเร็จลุล่วงไปได้ในแต่ละวัน ขาดความตระหนัก (Awareness) ว่ากระบวนการทำงานของตนอาจไม่สอดคล้องกับนโยบายการกำกับดูแลข้อมูล และที่สำคัญคือขาดความรับผิดชอบ (Accountability) โดยมักมองว่าเป็นหน้าที่ของผู้บริหารที่จะต้องจัดการ
ก้าวสู่ AI: ความเสี่ยงใหม่บนรากฐานที่สั่นคลอน
เมื่อองค์กรที่มีปัญหาทั้ง 3 ด้านนี้ ต้องการจะนำ AI โดยเฉพาะ Generative AI เข้ามาใช้ ความเสี่ยงจึงเพิ่มขึ้นแบบทวีคูณ การนำข้อมูลลูกค้าที่ไม่มีการจัดระเบียบจากไฟล์ Excel โยนเข้าไปใน AI เพื่อให้สรุปผล อาจนำไปสู่การรั่วไหลของข้อมูลที่ผิดกฎหมาย PDPA อย่างร้ายแรง
ผู้เชี่ยวชาญได้ยกตัวอย่างแนวทางการกำกับดูแลการใช้ AI ภายในของบริษัทเทคโนโลยีชั้นนำอย่าง Microsoft ซึ่งมีนโยบายที่แข็งแกร่งและชัดเจน โดยมีหัวใจสำคัญ 3 ประการที่ทุกองค์กรควรนำไปปรับใช้ คือ กำหนดหลักจริยธรรม (Ethical AI) มีการระบุแนวทางการใช้ AI อย่างมีจริยธรรมไว้อย่างชัดเจนในนโยบาย สร้างข้อจำกัดการใช้งาน (Restriction) กำหนดอย่างเคลียร์คัตว่าข้อมูลประเภทใดที่ห้ามนำเข้าสู่ Generative AI เช่น ข้อมูลส่วนบุคคลของลูกค้า และ ผู้ใช้ต้องรับผิดชอบ (Human Accountability) หัวใจที่สำคัญที่สุดคือ ไม่ว่า AI จะสร้างผลลัพธ์อะไรออกมา คน ที่เป็นผู้สั่งการยังคงต้องเป็นผู้รับผิดชอบ ไม่ใช่ AI
อย่ามัวแต่สปรินต์ จนลืมวางรากฐาน
ก่อนที่องค์กรจะเร่งสปีดพัฒนาและนำ AI มาใช้อย่างสนุกสนานเมามัน สิ่งที่สำคัญกว่าคือการถอยกลับมาตั้งหลักและสร้างรากฐานที่แข็งแกร่ง นั่นคือ Data Governance หรือการกำกับดูแลข้อมูลที่ถูกต้อง
การสร้างไกด์ไลน์และนโยบายการใช้ AI ภายในองค์กรที่ชัดเจน ควบคู่ไปกับการจัดระเบียบข้อมูลและระบบให้พร้อม คือบันไดขั้นแรกที่ขาดไม่ได้ หากต้องการก้าวสู่ยุค AI อย่างมั่นคงและปลอดภัย เพราะท้ายที่สุดแล้ว การใช้อย่างปลอดภัยคือหนทางเดียวที่จะนำไปสู่การใช้งานอย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืน
ข่าวอื่น ๆ ที่น่าสนใจ
Meta ชูไทยผู้นำ ‘แชตคอมเมิร์ซ’ ส่ง AI Agent ช่วยปิดการขายอัตโนมัติ
‘นิพนธ์ พิลา’ จากนักกลยุทธ์แบรนด์ สู่ผู้สร้างคุณค่าให้ผืนดินด้วย ‘เกษตรเชิงบวก’
